#HORCZAREWO 2024 - Garncarskie Tradycje Kleszczel

Kleszczele, Podlasie – W pięknej, podlaskiej scenerii, w niewielkim miasteczku Kleszczele, w 2024 roku zrealizowano projekt, który miał na celu ożywienie i kultywowanie tradycji garncarskich, niegdyś tak istotnych dla lokalnej społeczności. Projekt „#Horczarewo 2024 - garncarskie tradycje Kleszczel” otrzymał dofinansowanie ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury: Kultura. Interwencje. Edycja 2024.

Kleszczele jeszcze przed wiekiem były znaczącym ośrodkiem garncarskim na mapie Polski. Po dzień dzisiejszy sami mieszkańcy miasteczka w okolicy nazywani są horczarami. Słynne wyroby garncarskie, zwłaszcza charakterystyczne gliniane „horczki”, które były nie tylko produktami użytkowymi, ale również elementem tożsamości mieszkańców. W ramach projektu postanowiono dokładniej zbadać dziedzictwo garncarskie, aby zachować je dla przyszłych pokoleń.

Na początku czerwca 2024 roku rozpoczęto współpracę z Działem Etnograficznym Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu. Zespół badawczy wyruszył na kwerendę, której celem było zgromadzenie materiałów dotyczących wyrobów garncarzy z Kleszczel. W lipcu zorganizowano wizytę, podczas której dokonano pomiarów, zrobiono fotografie oraz pozyskano informacje o obiektach znajdujących się w muzealnej kolekcji.
Wyniki kwerendy, stały się punktem wyjścia do przeprowadzenia kolejnych działań.
Kolejnym etapem było zorganizowanie I Pleneru Garncarskiego. Do udziału zaproszono pięciu współczesnych garncarzy: Annę Markiewicz z Berezyszcz, Agnieszkę Jowitę Romaniuk z Policznej, Ivana Dashkov z Bielska Podlaskiego, Adriana Bieniasa z Kleszczel oraz Pawła Piechowskiego z Czarnej Wsi Kościelnej. Tematem pleneru było odtworzenie 10 tradycyjnych obiektów garncarskich w skali 1:1. Efekt przerósł oczekiwania i powstało 16 unikalnych naczyń. Dzięki zaangażowaniu uczestników udało się również wybudować tradycyjne kleszczelowskie horno (piec kopany) w którym po ponad 48 latach na kleszczelowskiej ziemi wypalono obiekty w tradycyjnej technice redukcyjnej, nazywanej siwą.

W sierpniu i wrześniu zorganizowano otwarte warsztaty garncarskie, które przyciągnęły mieszkańców oraz turystów odwiedzających region Puszczy Białowieskiej. Warsztaty prowadzone przez uczestników pleneru miały na celu zapoznanie uczestników z tradycyjnym rzemiosłem, a dodatkowe zajęcia pozwoliły na samodzielne stworzenie naczyń.

Z zebranych materiałów stworzeno publikację poświęconą tradycyjnemu rzemiosłu garncarskiemu. Tekst opracowała Maria Klimowicz, prezes Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Kleszczelowskiej oraz wieloletnia redaktor lokalnej gazety. Publikacja jest dostępna do nieodpłatnego pobrania na stronie www.hladyszka.pl.

Finałem projektu była organizacja wystawy „KLESZCZELOWSKIE SIWAKI”, na której zaprezentowano fotografie zabytków garncarskich zestawione z odtworzonymi naczyniami. Wystawie towarzyszył wykład Marii Klimowicz, a także panel dyskusyjny z udziałem garncarzy oraz przedstawicieli Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu. Wystawa była dostępna dla mieszkańców przez dwa tygodnie, a także zorganizowano lekcje muzealne dla uczniów Szkoły Podstawowej.

Projekt „#Horczarewo 2024” to nie tylko krok w stronę pielęgnowania lokalnych tradycji, ale także sposób na zainspirowanie nowych pokoleń do odkrywania bogatej historii garncarstwa w Kleszczelach. Dzięki wspólnej pracy lokalnej społeczności, rzemiosło to ma szansę na dalsze trwanie i rozwój, co z pewnością przyniesie korzyści zarówno mieszkańcom, jak i odwiedzającym to urokliwe miasteczko.

Daria Sienkiewicz

Miejski Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji w Kleszczelach

logo